Etorkizun hurbilean, makinek datuak ez ezik, gure istorioak ere entzungo dituzte. Hori da “Ahotsak AA(r)entzat” proiektuaren abiapuntua, Femias Kolektiboak garatuko duena eta Loraldiaren 4. Sormen Digitaleko Bekaren irabazle bilakatu dena. 10.000 euroko babesa jasoko duen ekimen honek esperimentu poetiko eta teknologiko bat proposatzen du: AA (adimen artifiziala) gizakiaren ahotsetatik ikastea, euskal nortasuna zer den ulertzeko.

Instalazio interaktiboan, bisitariek makina batekin solas egingo dute, galdera nagusi bati erantzunez: zer da euskal kultura? Emandako erantzun bakoitza, euskara hutsean, datu bihurtuko da; AA-k ahots eta esperientzia horietatik ikasiko du, bere iruditegi automatikoa eguneratuz. Guztiaren emaitza ez da soilik ikerketa artistikoa, baizik eta ispilu kolektibo bat: nola kontatzen dugu geure burua, entzulea gizakia ez denean?

Femias Kolektiboa, hiru emakumek osatua, artearen, teknologiaren eta feminismoaren arteko gurutzagunea aztertzen du. Bere helburua adimen artifizialen inguruan begirada kritiko, etiko eta feminista eraikitzea da: haien joerak eta aurreiritziak azaleratu, eta tresna berriak sortzea, emakumeen eta euskararen ahotsa ekosistema digitaletan entzungarria izan dadin.

Proiektua Loraldia Festibala 2027an aurkeztuko da, eta parte-hartzaileak ez dira ikusle hutsak izango: beraien hitzek, tonuek eta euskalkiek AAren “hezkuntza” moldatuko dute. Femiasen ustez, instalazioa elkar-sorkuntza prozesu bat da, non gizakiak eta makinak elkarri entzuten dioten, kontraesanak eta ikaskuntzak partekatuz.

Euskalkiak ulertzeko gaitasuna

Galdera batzuk airean geratzen dira: AAk euskalki guztiak ulertuko al ditu? Nola aldatuko ditu bere hasierako ideiak? Kulturaren konplexutasuna bizitzen ikas dezake makina batek? Proiektuak ez du erantzun itxirik bilatzen, hausnarketa kolektiboa piztea baizik.

Azken urteotan, Loraldia Sormen Digitala Bekak euskarazko sorkuntza digitalari bultzada eman dio, aurreko irabazleak —Gorputza atzean utzi, Hitzaurrea edo AppaMaurizia— bezalaxe, diziplinen arteko esperimentazioan oinarrituz. Bide horretan, “Ahotsak AA(r)entzat” urrats berria da: euskarak makina baten bidez pentsatzen du, eta adimen artifizialak, lehen aldiz, gure ahots kolektiboari kasu egiten dio.