Bilboko antzoki batek gutxitan hartu du egunotan Arriaga Antzokian bizi izan dena bezain ospakizun lotsagabe eta parte-hartzailea. Richard O’Brienen The Rocky Horror Show musikal ospetsua Bilbora etorri da Londresko bere jatorrizko ekoizpenarekin, Christopher Luscombek zuzenduta, eta ia emanaldi guztiak bete ditu. Argien itzalaldiaren ondoren Arriaga barruan gertatzen dena antzerkitik haratago doa: kultuko errituala da, desberdintasunari omenaldia eta eszeptikoenak ere kutsatzen dituen energia rockzalearen eztanda.

The Rocky Horror Show 1973an estreinatu zen Londresko Royal Court Theatre antzokian, eta 30 herrialde baino gehiagotan zehar ibili ondoren, hogei bat hizkuntzatara itzuli dute. Mende erdi geroago, umorea, trabestismoa, zientzia fikzioa, zuzeneko musika eta identitate askatasuna uztartzen dituen fenomeno kulturala izaten jarraitzen du. Bilbon, publikoak irrikaz hartu du. Bertaratutako asko musikaleko pertsonaiak —Frank’n’Furter, Magenta, Columbia edo Brad bera— bezala karakterizatuta etorri ziren, obra honen zaleen artean errotutako ohitura, ikuskizunari kolore eta konplizitate gehigarria eransten diona.

Zahartzen ez den klasikoa

Brad eta Janet unibertsitario inuzenteekin hasten da istorioa. Haien autoa matxuratu egin da, pertsonaia xelebreak bizi diren etxe handi baten aurrean. Han, Frank’n’Furter doktore limurtzaile eta karismatikoa ezagutuko dute, bere izaki perfektuari bizia ematear dagoen zientzialari trabestia. Abestien, dantzaren eta kaosaren artean, muga moral eta sexualak lausotzen diren mundua aurkituko du bikoteak.

Argumentua, Frankensteinen modu librean inspiratua, esperientzia sentsorial baten abiapuntua baino ez da, non narrazioak energia eszenikoak baino garrantzi txikiagoa duen. Hamabost interpretek —gaur egun West End-en ari denak berak— bikain jarduten dute, zehaztasun koreografikoa eta berrogeita hamarreko eta hirurogeiko hamarkadetako rockaren espiritu lotsagabea gogorarazten duen mugimendu ausarta uztartuz.

Zuzeneko musikak, The Rocky Horror Band taldearen eskutik, eszenatokiaren goiko aldean kokatua, berebiziko indarra ematen dio muntaiari. Soinua, distiratsua eta indartsua, ikuskizunaren pultsuari eusten dio, eta zenbaki bakoitza —Damn it, Janet a Sweet Transvestite edo Time Warp-ena— publikoak gogo biziz koroatzen duen ereserki bihurtzen du.

Publikoa, pertsonaia bat gehiago

Musikalaren berezitasunetako bat publikoaren parte-hartze aktiboa da, narratzailearen keinuei erantzuten diena, pertsonaia ikonikoen agerpen bakoitza txalotzen, kantatzen eta ospatzen duena. Bilbon, inplikazio hori bereziki agerikoa izan zen: platea eszenatokiaren luzapen bihurtu zen, eta mozorrotutako ikusleek komunitate sentsazio ia performatiboa ekarri zuten. Antzerki emanaldia baino gehiago, partekatutako zeremonia da The Rocky Horror Show.

Euskarazko eta gaztelaniazko azpitituluek, eszenatokiaren bi aldeetan proiektatuak, tramaren jarraipena egitea erraztu zuten, jatorrizko esperientzia —osorik ingelesez garatzen dena— oztopatu gabe. Erabaki horrek muntaiaren benetakotasuna indartzen du, jatorrizkoaren britainiar espirituari eta camp estetikari leial, glam rockaren eta beldurrezko komediaren artean.

Ezberdintasuna ospatzen duen festa

Bere bosgarren hamarkadan, musikalak indarrean jarraitzen du. Dibertsitatearen defentsa eta desiraren ospakizuna freskoak dira pop kulturak homogeneizaziora jotzen duen garaiotan. Hirurogeita hamarreko hamarkadan probokazio keinua izan zena, gaur egun, izateko askatasunaren aldarrikapen festibo gisa jasotzen da. Iraunkortasun horrek azaltzen du belaunaldi berriek beren kultuarekin bat egiten jarrai dezaten eta beren abestiak emantzipazio ereserki gisa jotzen jarrai dezaten.

Gaur egungo muntaiak jatorrizkoaren tonu ausarta eta erritmo frenetikoa gordetzen ditu, baina itxura aldetik duen eragina biderkatzen duen ukitu teknikoa gehitzen dio: argi biziak, eszenografia mugikorra, jantzi distiratsuak eta garai komikoen kontrol perfektua. Zenbaki bakoitza pieza autonomo gisa sentitzen da gehiegikeriaren ospakizun handi baten barruan.

Bilbo, plazeraren laborategia

Klasiko baten berriztapena baino zerbait gehiago suposatu du The Rocky Horror Show-ek Arriagara egin duen bisitak: askatasun ludikoaren espazio bihurtu du antzerkia, umorea eta neurrigabekeria mezuaren parte diren aldi baterako babesleku. Bere programazio musikala eta eszenikoa zaintzen duen hiri batean, ikuskizun honek irreberentzia eta queer umore dosi beharrezkoa eskaini du, sofistikazio izpirik galdu gabe.

Bilboko arrakastaren ondoren, Europako hainbat hiritan egiten ari den birarekin jarraituko du musikalak, baina Arriagan egin duen egonaldiak arrasto berezia utzi du. Publikoak txalo luzeekin erantzun zuen, zati bat mirespenez eta beste bat eskerronez: gutxitan hartzen du eszenatoki klasiko batek hain naturaltasunez transgresioa.

Antzokitik ateratzean, oraindik ere, eskaileretan entzuten zen errepika ekidinezina: Let’s do the Time Warp again! Agian hori da The Rocky Horror Show-ren benetako boterea: behin eta berriz gogoraraztea ikuskizunak —bizitzak bezala— hobera egiten duela barregarri geratzeko beldurrik gabe eta dantzatzeko gogoz bizi denean.