Pelikula batzuk ez dira zahartzen: lo egoten dira, haiei begiratuko dien garai berri baten zain. horietako bat da Pio Caro Barojak zuzendutako 'Guipúzcoa' (1979). Estreinatu zenetik berrogeita bost urte igaro direnean, Euskadiko Filmotekak ikus-entzuleei eskainiko die berriro, bi proiekzio berezitan (azaroaren 23an eta 30ean, 18:00etan), Tabakaleran, “Ipuscua”ren lehen aipamen idatziaren milurtekoaren oroitzapenezko programaren barruan.

Dokumentalak ia lau ordu irauten du, eta obra osoa da, 1976 eta 1979 bitartean errodatutakoa, non Julio Caro Baroja nobelagilearen anaiak —gidoia koidatzi zuen— eraldatzen hasia zen lurralde bat erretratatzen duen. Lekukotza etnografikoaren eta saiakera bisualaren arteko erdibidean, filmak zortzi kapitulu ditu —Gizakia, Harria, Belardiak, Zuhaitza, Landa-ingurunea, Burdina, Itsasoa eta Hiribilduak—, eta garai baten amaierako Gipuzkoa landatar eta itsasokoaren kosmogonia bat eraikitzen dute.

Donostiako udal-aurrezki kutxak bere mendeurrena ospatzeko eskatuta, 'Guipúzcoa' saioak lantalde bikaina bildu zuen: Francisco Sánchez, Enrique Benet eta Enrique Díazen argazkia; Javier Bello-Porturen narrazio musikala; eta María Dolores Agirre eta Bello-Porturen ahotsak, euskara eta gaztelania txandakatzen dituztenak ia poetikoa den kadentzia batean. Kolaboratzaileen artean, euskal antropologiako izen garrantzitsuak daude, hala nola, Jose Migel Barandiaran, Manuel Lekuona, Fermin Leizaola eta Jesus Altuna.

Filma baino gehiago, 'Guipúzcoa' oroimen bisuala da. Errespetuz behatzen du Caro Barojaren kamerak: artisauen eskuak, mareak, bailarak eta baserriak “irekia” izatea eta “ikusle bakoitzari bere garapen pertsonalerako zerbitzatzea” bilatzen zuen kontakizunaren parte dira, zuzendariak berak dioenez.

Euskadiko Filmategiak berriki digitalizatu du lana, bere artxiboan gordetako kopia batean oinarrituta, eskubideen jabe den Kutxa Fundazioarekin elkarlanean. Bi erakundeek abenduaren 10etik aurrera jarriko dute publikoaren esku euren webguneetan, zinemagilearekin elkarrizketa argitaragabea egitearekin batera.

Gaur 'Gipuzkoa' berriz ikustea herriari begiratzeko modu bat berraurkitzea da: patxadatsua, jakintsua, ofizioz ehundua eta oroimena. Abiadura eta zarata garaian, Pio Caro Barojaren pelikulak geldiarazi eta oraindik ere paisaian oihartzuna duena entzutera gonbidatzen gaitu.