Horrez gainera, baita zoriak —igarotako denboraren, higaduraren, zatiketaren eta giza esku-hartzeen ondorioz, besteak beste— nola erabakitzen duen, neurri handi batean, mundua eta egiten ditugun kontakizunak deskribatzen ikasteko modua ere. Interes horrek tresna jakin batzuen historia —«objektu deserosoak» deitzen dituenak—, eta haien sorrera, erreprodukzioak, jabetzeak eta desagertzeak ikertzera bultzatu du. Objektu horiek, beren egoera ezegonkorretatik, galderak botatzen dizkie kontakizun hegemonikoei, eta, horiei heltzeko, Castillo Deballek irudimen-ariketa bat jartzen du abian, modernitateak ezarritako subjektuen eta objektuen arteko harremana problematizatzea helburu duena, eta azken horiek bere inguruan gertatzen denaren kontalari bihurtzen ditu.

Bere estrategia formalak askotan arkeologoek beren aurkikuntzak «harrapatzeko» erabiltzen dituzten metodologien antzekoak dira. Objektu horiek, edo irudi suzedaneoak, antzinako ixiptla nahua noziora hurbiltzen dira kontzeptualki, ‘irudikapen, irudi, ordezko’ gisa interpreta daitekeena, baina baita’ azal’ gisa ere. Kontzeptu hori ezinbestekoa da Castillo Deball-en azken hamarkadako proiektu asko ulertzeko.

Erakusketari izena ematen dion «amarantus» hitza, grezierazko Αμάρανθος-etik dator, eta inoiz hiltzen ez den lore bat izendatzen du —amarantoarenarekin gertatzen den bezala, adibidez, Mexikoko elikadura tradizionalean ezinbestekoa den landarea, inoiz zimeltzen ez dena—. Amarantoaren loreak «objektu deseroso» horien iraunkortasuna gogorarazten du, Castillo Deball liluratzen duten bilakaera historiko gorabeheratsuen aztarna materialak.

Amarantusek hogei bat obra biltzen ditu, gehienak azken hamarkadakoak. Sarreran kokatua dago Para qué me diste las manos llenas de color / todo lo que toque se llenará de sol (2018), horma zilindriko baten gainean pigmentu naturalez egindako margolana. Nuremberg Map of Tenochtitlan (2013) instalazioa zurezko oholez estalitako eremu zabal bat da, non artistak duela 500 urte kolonizatzaile espainiarrek egindako hiriburu aztekaren lehen mapa eskala handian erreproduzitzen duen. Tamaina handiko beste obra bat Pleasures of Association, and Poissons, such as Love (2017) da, banbuz eraikitako kiribil itxurako instalazioa, ornodunek 200 milioi urtez izan duten bilakaera erakusten duena.

Mariana Castillo Deball
Mariana Castillo Deballek sariak jaso ditu bere ibilbideagatik. Ondokoak, esate baterako: 2013an Berlingo Galeria Nazionalarena, 2012an Zurich Art Prize eta 2009an Ars Viva Award. 2017ko Sharjahko Biurtekoan, 2014an Berlingo Biurtekoan, 2014an Kasselgo dOCUMENTAn (13) eta 2011n Veneziako Biurtekoan parte hartu du. Duela gutxi bakarkako erakusketak aurkeztu ditu Modern Art Oxford-en (2020), Melbourneko Monash University Museum of Art-en (2019) eta New York Cityko New Museum-en (2019an ere). 2015. urteaz geroztik eskultura irakaslea da Münsterko (Alemania) Kunstakademie eskolan.

Museum für Gegenwartskunst Siegen (Alemania) y Museo Universitario de Arte Contemporáneo (México) museoekin elkarlanean